مهر 1403 در دنیای مدرن و رقابتی امروز، انتخاب روش مناسب برای تأمین انرژی برق کسبوکارها یکی از مهمترین عوامل برای کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری است. خرید برق از بورس انرژی و تنظیم قرارداد دوجانبه به عنوان دو روش اصلی برای تأمین برق شرکتها و صنایع مورد استفاده قرار میگیرند
هر یک از این روشها، مزایا و معایب خاص خود را دارند که درک تفاوت آنها میتواند به تصمیمگیری هوشمندانه و استراتژیک سازمان شما کمک کند. در این مقاله برقتو با بررسی دقیق تفاوت خرید برق از بورس انرژی و قرارداد دوجانبه، سعی داریم شما را در مسیر انتخاب بهترین روش برای کسبوکار خود همراهی کنیم.
تعریف خرید برق از بورس انرژی
خرید برق از بورس انرژی به تأمین برق مورد نیاز در بستر بازار آزاد و شفاف اشاره دارد که میزان عرضه و تقاضا در آن به صورت رقابتی تنظیم میشود. بورس انرژی ایران به عنوان یک پلتفرم ساختاریافته، دسترسی کسبوکارها و صنایع به انرژی برق را بدون نیاز به تنظیم و عقد قرارداد مستقیم با عرضهکنندگان، امکانپذیر کرده است.
در این روش، متقاضیان میتوانند برق مورد نیاز خود را با استفاده از ابزارهای مالی همچون قراردادهای سلف استاندارد خریداری کنند. در حقیقت، خرید برق از بورس انرژی علاوه بر افزایش رقابت در بازار، قیمتها را شفافتر و قابلپیشبینیتر هم میکند.
بورس انرژی ایران به گونهای طراحی شده که معاملات برق را از طریق دو بازار عمدهفروشی و مصرفکنندگان بزرگ انجام میدهد. برای درک بهتر فرایند خرید برق از بورس انرژی میتوان به مراحل زیر اشاره کرد:
- ثبتنام در بورس: در مرحله اول، خریدار در بورس ثبتنام میکند و مدارک لازم را ارائه میدهد.
- ثبت قیمت پیشنهادی: بستههای انرژی مورد نیاز در بازههای زمانی مختلف عرضه میشوند؛ سازمانها میتوانند با توجه به نیاز خود، در این فرایند مشارکت داشته و قیمتهای پیشنهادی خود را ثبت کنند.
- خرید برق از بورس انرژی: پس از تکمیل فرایندهای نامبرده، برق در زمان مشخص شده به خریدار تعلق میگیرد.
شفافیت قیمت، کاهش هزینهها و امکان مدیریت ریسکهای مرتبط با نوسانات بازار از جمله مزایای خرید برق از بورس انرژی هستند. البته ممکن است محدودیتهایی مانند نوسانات قیمتی و پیچیدگیهای قانونی هم وجود داشته باشد که توجه به آنها برای کسبوکارها لازم و ضروری است.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره تابلوی سبز بورس انرژی؛ کاربردها و تأثیرات آن بر بازار سرمایه
تعریف قرارداد دوجانبه خرید برق
قرارداد دوجانبه خرید برق به توافق مستقیم بین خریدار و عرضهکننده اشاره دارد که فرایند عقد قرارداد در طی آن توسط طرفین و بدون نیاز به واسطه یا بورس انجام میشود. تنظیم این نوع قراردادها معمولاً بهصورت بلندمدت است و جزئیات مربوط به حجم برق خریداریشده، قیمت ثابت یا توافقی و زمان تحویل برق در آنها مشخص میشود.
در خرید برق دوجانبه شرایط قرارداد بر اساس نیازهای کسبوکار مورد نظر تنظیم میشود؛ بنابراین انعطاف بیشتری طی فرایند تنظیم قرارداد به شخص خریدار ارائه میشود. از سوی دیگر، در نتیجه وابستگی بیشتر این دسته از قراردادها به رابطه مستقیم بین خریدار و عرضهکننده، انعطافپذیری مدیریت هزینهها و تأمین پایدار انرژی هم افزایش مییابد.
قرارداد دوجانبه خرید برق برای صنایع و سازمانهای بزرگ که به دنبال تأمین پایدار و بلندمدت برق با شرایط مشخص هستند؛ گزینه مناسبی محسوب میشود. برای بررسی و درک بهتر فرایند تنظیم قرارداد دوجانبه خرید برق میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مذاکرات اولیه: در این مرحله، خریدار و عرضهکننده درباره شرایط کلی قرارداد که مواردی از جمله حجم برق مورد نیاز، دوره زمانی قرارداد و نحوه پرداخت را شامل میشود؛ توافق میکنند. مذاکرات مربوط به تعیین قیمت ثابت یا متغیر برق هم معمولاً در این مرحله مورد بحث قرار میگیرد.
- تدوین شرایط قرارداد: پس از توافقات اولیه، طرفین جزئیات بیشتری مانند زمان تحویل برق، نحوه جریمهها در صورت عدم تحویل به موقع و سایر شرایط خاص را مشخص میکنند. با توجه به حساسیت بسیار بالای این مرحله، توافقات مورد نظر باید با نهایت دقت تنظیم شوند تا احتمال بروز هر گونه مشکلی در آینده به حداقل میزان ممکن برسد.
- امضای قرارداد: پس از نهایی شدن تمام مراحل نامبرده، قرارداد دوجانبه خرید برق توسط هر دو طرف امضا میشود. با رسمی شدن توافقات در این مرحله، دو طرف به اجرای شرایط ذکر شده در قرارداد متعهد میشوند.
پیشبینی هزینهها، تأمین پایدار و مداوم، انعطافپذیری و رابطه مستقیم با تأمینکننده از جمله مزایای اصلی قرارداد دوجانبه خرید برق هستند؛ البته مشکلات احتمالی مربوط به نوسانات بازار، تعهد بلندمدت و ریسک مالی تأمینکننده را هم باید در نظر گرفت. در حالت کلی، قرارداد دوجانبه خرید برق برای کسبوکارهایی که به دنبال ثبات و پیشبینیپذیری در تأمین انرژی هستند؛ راهکاری مناسب محسوب میشود؛ اما نیازمند تحلیل دقیق شرایط بازار و ریسکهای مرتبط با آن است.
بیشتر بخوانید: برق سبز چیست؟ صنایع مشمول خرید برق سبز
مقایسه خرید برق از بورس انرژی و قرارداد دوجانبه خرید برق
همانطور که پیشتر هم گفته شد؛ خرید برق از بورس انرژی و قرارداد دوجانبه خرید برق،دو روش اصلی تأمین برق برای صنایع و کسبوکارها هستند که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. برای انتخاب بهترین گزینه باید درک درستی از نیازها، اهداف کسبوکار خود در زمینه هزینهها، ریسکپذیری و کنترل انرژی داشته باشید. در این بخش برای همراهی شما در فرایند خرید برق از بورس انرژی و قرارداد دوجانبه خرید برق را با یکدیگر مقایسه میکنیم.
نحوه قیمتگذاری
قیمت برق در بورس انرژی به صورت شفاف و رقابتی تعیین میشود. در حقیقت میزان عرضه و تقاضا در فرایند قیمتگذاری تأثیرگذار هستند؛ به همین دلیل نوسانات قیمت در بورس انرژی بسیار مشهود است. این نوسانات در برخی موارد موجب کاهش یا افزایش قیمت خرید برق میشوند؛ از همین رو میتواند گزینه مناسبی برای کسبوکارهایی با ریسکپذیری بالا باشد.
از سوی دیگر در قراردادهای دوجانبه، قیمت برق معمولاً به صورت ثابت یا قابل توافق تعیین میشود. این روش تأمین انرژی، پیشبینی بلندمدت هزینهها را برای کسبوکارها امکانپذیر میکند؛ در امان ماندن سازمانها از نوسانات قیمتی بازار هم از یکی دیگر مزایای قرارداد دوجانبه خرید برق است.
ریسکهای بازار
خرید برق از بورس انرژی، گزینه پرریسکتری محسوب میشود؛ چرا که نوسانات قیمت، تغییر میزان عرضه و تقاضا ممکن است هزینههای غیرمنتظرهای برای کسبوکارها به همراه داشته باشد. علاوه بر آن، احتمال کاهش یا افزایش شدید قیمتها در بازههای زمانی مختلف را هم باید در نظر گرفت.
قرارداد دوجانبه خرید برق به دلیل تثبیت قیمت و شرایط قرارداد، ریسک کمتری دارد. در حالت کلی، این نوع قراردادها، امنیت بیشتری در زمینه تأمین انرژی در اختیار کسبوکارها قرار میدهند؛ اما باید این نکته را هم به خاطر داشته باشید که قراردادهای دوجانبه خرید برق انعطافپذیری کمتری در مقابل تغییرات بازار دارند.
کنترل هزینههای انرژی
میزان کنترل هزینههای انرژی یکی از مهمترین تفاوتهای این دو روش است. در قرارداد دوجانبه خرید برق، کسبوکارها با توافق بر سر قیمت ثابت، هزینههای انرژی خود را در طول مدت قرارداد کنترل میکنند و میتوانند اطمینان داشته باشند که قیمتها تغییر نخواهند کرد.
این ویژگی برای کسبوکارهای نیازمند به پیشبینی دقیق هزینهها، بسیار مفید و کاربردی است. از سوی دیگر، در بورس انرژی به دلیل وابستگی قیمت به شرایط بازار، سازمانها توانایی کمتری در زمینه کنترل هزینههای انرژی دارند. اما این نکته هم به خاطر داشته باشید که بورس انرژی در زمانهای مناسب، خرید برق با قیمتهای پایینتر را برای کسبوکارها امکانپذیر میکند.
در حالت کلی برای انتخاب بهترین گزینه، لازم است که شرایط خاص کسبوکار خود، میزان ریسکپذیری، انعطافپذیری و پیشبینیپذیری هزینهها را در نظر بگیرید.
بیشتر بخوانید: عوارض برق چیست؟ عوارض برق چطور محاسبه میشود؟
مزایای خرید برق از بورس انرژی
برای درک بهتر مزایای خرید برق از بورس انرژی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خرید برق از بورس انرژی روشی رقابتی و شفاف برای تأمین برق است که کسبوکارها میتوانند از آن بهرهمند شوند.
- کاهش هزینهها هم یکی از مهمترین مزایای خرید برق از بورس انرژی است. در این روش، قیمتها بر اساس عرضه و تقاضا به صورت لحظهای تعیین میشوند؛ چنین ساختاری خرید برق در بازههای زمانی که قیمتها مناسب است را برای سازمانها امکانپذیر میکند. میتوان گفت که خرید برق از بورس انرژی برای شرکتهایی که به دنبال بهینهسازی مصرف و کاهش هزینههای انرژی هستند، مناسب است.
- عرضهکنندگان کسبوکارهای مختلف با رقابت در بستر بازار رقابتی بورس انرژی میتوانند برق مورد نیاز را با بهترین قیمت خریداری کنند. این رقابت علاوه بر افزایش شفافیت معاملات و قدرت خرید مصرفکنندگان، وابستگی به تأمینکنندگان را هم کاهش میدهد.
- ایجاد امکان خرید برق در زمانهای مناسب، بزرگترین مزایای خرید برق از بورس انرژی است. به بیان سادهتر، مصرفکنندگان میتوانند برق مورد نیاز خود را بر اساس نوسانات بازار و تحلیل قیمتها تأمین کنند.
مزایای قرارداد دوجانبه خرید برق
همانطور که پیشتر هم اشاره شد؛ قرارداد دوجانبه خرید برق، روشی مطمئن برای تأمین برق با شرایط مشخص و پایدار است. برای درک بهتر مزایای این روش تأمین انرژی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیشبینی دقیق هزینهها یکی از اصلیترین مزایای قرارداد دوجانبه خرید برق است. از آنجایی که در قراردادهای دوجانبه، قیمت برق به صورت توافقی و ثابت تعیین میشود؛ سازمانها میتوانند هزینههای انرژی خود را در طولانیمدت، مدیریت و پیشبینی کنند. این مزیت بهویژه برای صنایع بزرگ که نیازمند تأمین پایدار و بدون نوسان برق هستند؛ بسیار حائز اهمیت است.
- یکی دیگر از مزایای مهم، ایجاد روابط پایدار با تأمینکننده در این نوع قراردادها است. خریداران با تنظیم و عقد قرارداد دوجانبه با تأمینکننده، رابطه طولانیمدت برقرار میکنند و دیگر دغدغهای برای پایداری تأمین انرژی ندارند. این مزیت با کاهش ریسکهای احتمالی، تحویل برق در مواقع بحرانی را هم تضمین میکند.
- در قراردادهای دوجانبه، قیمت برق به نوسانات بازار وابسته نیست. در نتیجه عدم وابستگی قراردادهای دوجانبه خرید برق به نوسانات بازار،کسبوکارها تحتتأثیر تغییرات لحظهای بازار قرار نمیگیرند یا به عبارتی از هزینههای پیشبینی نشده در امان هستند.
بیشتر بخوانید: ترانزیت چیست؟ تعرفه ترانزیت در قبض برق چطور محاسبه میشود؟
معایب خرید برق از بورس انرژی
خرید برق از بورس انرژی علاوه بر مزایای متعددی همچون شفافیت بازار و رقابتی بودن قیمتها، چالشهایی هم برای سازمانها به همراه دارد. در ادامه لیستی از معایب خرید برق از بورس انرژی را مشاهده میکنید:
- یکی از مهمترین معایب خرید برق از بورس انرژی، نوسانات قیمت است. همانطور که پیشتر هم اشاره شد؛ قیمت برق در بورس انرژی به عرضه و تقاضا بستگی دارد و همین ویژگی در برخی موارد موجب نوسانات شدید قیمت برق میشود. این نوسانات، افزایش هزینههای پیشبینینشده برای کسبوکارهای نیازمند تأمین مداوم برق را با خود به همراه دارد.
- یکی دیگر از چالشهای این روش تأمین انرژی، محدودیتهای زمانی در خرید است. به بیان سادهتر، سازمانها تنها در زمانهای از پیش تعیینشده و مشخص میتوانند اقدامات لازم جهت خرید برق را انجام دهند؛ در نتیجه احتمال هماهنگ نبودن نیازهای مصرفی کسبوکار با بورس انرژی وجود دارد.
- ریسک بالای بورس انرژی هم به عنوان یکی از معایب این شیوه تأمین انرژی شناخته میشود. در صورت کاهش عرضه یا افزایش شدید میزان تقاضا، احتمال افزایش ناگهانی قیمت وجود دارد. در حالت کلی میتوان گفت که این شیوه تأمین انرژی برای کسبوکارهایی که به دنبال هزینههای ثابت و قابلپیشبینی هستند؛ مناسب نیست.
معایب قرارداد دوجانبه خرید برق
قرارداد دوجانبه خرید برق با وجود ایجاد امکان تثبیت قیمت و تأمین پایدار برق برای کسبوکارها، نقاط ضعفی هم دارد. برای درک بهتر این نقاط ضعف میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم انعطافپذیری قرارداد دوجانبه خرید برق یکی از اصلیترین معایب این روش تأمین انرژی است. به بیان سادهتر در بسیاری از موارد هنگام تحول شرایط بازار یا نیازهای کسبوکار، امکان تغییر شرایط قرارداد وجود ندارد. همین موضوع میتواند هزینههای جانبی بیشتری را برای سازمانها به همراه داشته باشد.
- وابستگی طولانیمدت به یک تأمینکننده هم نوعی ریسک محسوب میشود. اگر تأمینکننده به هر دلیلی توانایی عمل به تعهدات خود را نداشته باشد یا شرایط اقتصادی تغییر کند؛ احتمال بروز مشکلات تأمین برق برای خریدار افزایش مییابد.
- احتمال تغییر هزینههای ثابت هم یکی دیگر از نقاط ضعف قرارداد دوجانبه خرید برق است. اگرچه قیمت در قرارداد دوجانبه ثابت است؛ اما شرایط اقتصادی، تغییرات قانونی یا نوسانات هزینه تولید میتوانند به مرور زمان هزینههای نهایی را تحتتأثیر قرار دهند و ثبات سازمانها را به چالش بکشند.
بهترین روش تأمین انرژی برای کسبوکارهای کوچک
کسبوکارهای کوچک برای تأمین انرژی معمولاً با چالشهایی مانند محدودیت بودجه و نیاز خاص در زمینه مصرف انرژی روبهرو هستند. در چنین شرایطی خرید برق از بورس انرژی میتواند راهکار مناسبتری برای این دسته از کسبوکارها باشد. دلیل اصلی این انتخاب، انعطافپذیری در خرید و امکان بهرهمندی از قیمتهای رقابتی است.
کسبوکارهای کوچک در بورس انرژی میتوانند برق مورد نیاز خود را در زمانهایی که قیمت پایینتر است؛ تأمین کنند. این ساختار به کاهش هزینهها و مدیریت بهتر بودجه کمک میکند؛ توجه به نکات نامبرده برای کسبوکارهای دارای ریسکپذیری کمتر، بسیار حائز اهمیت است.
علاوه بر آن، بورس انرژی به کسبوکارهای کوچک این امکان را میدهد که بدون نیاز به تعهدات بلندمدت و پیچیدگیهای قراردادی، برق مورد نیاز خودشان را تأمین کنند. در واقع، سازمانها میتوانند با استفاده از این روش در صورت نیاز، برق را به سرعت و با کمترین ریسک خریداری کنند و هم زمان از وابستگی طولانیمدت به یک تأمینکننده خاص اجتناب کنند.
بهترین روش تأمین انرژی برای کسبوکارهای بزرگ
قرارداد دوجانبه خرید برق معمولاً برای کسبوکارهای بزرگ دارای مصرف انرژی بالاتر و نیازمند پیشبینی دقیق هزینهها، گزینه مناسبی است. این نوع قراردادها، خرید برق با قیمت ثابت و شرایط مشخص در طولانیمدت را برای کسبوکارهای بزرگ امکانپذیر میکنند.
در حالت کلی، تثبیت هزینهها و کاهش نوسانات قیمتی بازار برای این دسته از سازمانها اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که هرگونه نوسانی در بازار میتواند تأثیرات مالی قابلتوجهی بر عملکرد کسبوکار داشته باشد. علاوه بر آن، روابط تجاری بلندمدت با تأمینکنندگان برق از طریق قرارداد دوجانبه به کسبوکارهای بزرگ کمک میکند تا نسبت به پایداری در تأمین انرژی مطمئن باشند.
میتوان گفت که این نوع قراردادها، داشتن برنامهریزی مالی دقیق و عدم وابستگی به تغییرات لحظهای بازار را برای کسبوکارها امکانپذیر کردهاند. مصرف بالای انرژی در سازمانهای بزرگ باعث شده تا انعطاف کمتر قراردادهای دوجانبه، یک نوع مزیت برای این دسته از کسبوکارها باشد؛ چرا که اولویت اصلی، تضمین تأمین برق پایدار در طولانیمدت است.
ناگفته نماند که تیم برقتو خدمات تخصصی و قابلتوجهی در زمینه تأمین برق پایدار، تنظیم و عقد قرارداد دوجانبه خرید برق ارائه میدهد؛ برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه کافی است با کارشناسان ما تماس بگیرید.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع انواع نیروگاههای خورشیدی
سخن پایانی
در انتخاب بین خرید برق از بورس انرژی و قرارداد دوجانبه خرید برق، فاکتورهای متعددی مانند نوع و اندازه کسبوکار، میزان ریسکپذیری و اهداف بلندمدت نقش اساسی دارند. هر کدام از این دو روش با مزایا و معایب خاص خود، بسته به نیازهای هر کسبوکار میتوانند کارآمد باشند.
در نهایت، بهترین روش برای تأمین برق بر اساس اهداف استراتژیک، میزان ریسکپذیری، و نیازهای خاص کسبوکار انتخاب میشود. بورس انرژی برای کسبوکارهای کوچکتر که به دنبال انعطاف بیشتر و کاهش هزینهها هستند؛ بهتر است. از سوی دیگر، قرارداد دوجانبه خرید برق میتواند برای کسبوکارهای بزرگتر نیازمند به ثبات و پیشبینیپذیری بیشتر، گزینه مناسبی باشد.
